Καραθεοδωρής και Αϊνστάιν: «μίλησαν» τα αρχεία.

Του Χάρη Βάρβογλη.

Τα γραπτά στοιχεία δεν στηρίζουν την άποψη ότι ο μαθηματικός Καραθεοδωρής ήταν καθοδηγητής, ή συνεργάτης του Αϊνστάιν στην περίφημη Θεωρία της Σχετικότητας.

Αριστερά, ο Καραθεοδωρή την εποχή που ήταν καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν. Δεξιά, νεαρός ο Αϊνστάιν, την εποχή που γνωρίστηκε με τον Καραθεοδωρή.

Μια από τις πιο διαδεδομένες επιστημονικές πληροφορίες στο Διαδίκτυο είναι ότι ο μεγάλος έλληνας μαθηματικός Καραθεοδωρή «βοήθησε», κατά κάποιον τρόπο, τον Αϊνστάιν στη διατύπωση της Θεωρίας της Σχετικότητας. Εχει άραγε η αντίληψη αυτή κάποια βάση; Η πρόσφατη δημοσίευση των αρχείων του Αϊνστάιν από το Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ μού έδωσε την ευκαιρία να αναζητήσω την αλήθεια μέσα από τα σωζόμενα γραπτά ντοκουμέντα, κυρίως την αλληλογραφία των δύο επιστημόνων. Τα ντοκουμέντα αυτά, που έφθασαν στα χέρια μου χάρη στη βοήθεια της κυρίας Μπάρμπαρα Βολφ του Πανεπιστημίου της Ιερουσαλήμ και μεταφράστηκαν από τον συνάδελφο στο ΑΠΘ Νίκο Στεργιούλα, αποτελούνται από έξι επιστολές του Καραθεοδωρή προς τον Αϊνστάιν, τέσσερις επιστολές του Αϊνστάιν προς τον Καραθεοδωρή και την περίληψη μιας ανακοίνωσης του Καραθεοδωρή στην Πρωσική Ακαδημία Επιστημών.

Νέο απόκτημα για το Μουσείο Καραθεοδωρή.

Η αυθεντική γραπτή επικοινωνία και αλληλογραφία του παγκόσμιας φήμης κορυφαίου Έλληνα μαθηματικού του 20ού αιώνα Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή, με διακεκριμένους Έλληνες μαθηματικούς της εποχής του αποτελεί το νέο απόκτημα του Μουσείου Καραθεοδωρή στην Κομοτηνή.

Οι χειρόγραφες επιστολές ανταλλάχθηκαν στο διάστημα πριν από το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά και κατά τη διάρκειά του, σε μια πολυκύμαντη και ταραγμένη περίοδο για όλη την Ευρώπη και για την κατοχική Ελλάδα, κατά την οποία ωστόσο οι Έλληνες επιστήμονες της εποχής συνέχιζαν να συνομιλούν και να αλληλογραφούν με συναδέλφους τους και να υπηρετούν την επιστήμη τους με το ίδιο πάθος και την ίδια φλόγα, παρά τις αντίξοες πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες.

Ο σπουδαίος μαθηματικός Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή.

Σαν σήμερα, το 1873 γεννήθηκε στο Βερολίνο ο κορυφαίος Έλληνας μαθηματικός Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή (Constantin Carathéodory). Πολυμαθής, δραστήριος και ακάματος παρήγαγε σπουδαίο έργο σημαδεύοντας την επιστήμη των μαθηματικών αλλά και συνεισφέροντας σε άλλα πεδία με τα συγράμματά του. «Ένας από τους λαμπρότερους μαθηματικούς, έχει ουσιαστικά εμπλουτίσει και επηρεάσει αποφασιστικά την επιστήμη. Ένας άνδρας με ασυνήθιστη και πλατιά παιδεία, ως ανήκων στο Ελληνικό έθνος με το υψιπετές πνεύμα του και την ουσιαστική αναζήτηση της γνώσης, συνέχισε την παράδοση και την κληρονομιά της κλασικής Ελλάδος» είπε για τον Καραθεοδωρή ο Γερμανός μαθηματικός Oskar Perron.

Γιος διπλωμάτη μεγαλώνει σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και σπουδάζει σε Βρυξέλλες, Ριβιέρα και το Σαν Ρέμο. Στο Βέλγιο βραβεύτηκε δις σε διαγωνισμούς μαθηματικών. Με την αποφοίτησή του από τη Στρατιωτική Σχολή του Βελγίου, το 1895, την οποία του επέβαλλε ο πατέρας του, ο Καραθεοδωρή αποδέχεται πρόσκληση του θείου του ο οποίος ήταν γενικός διοικητής της Κρήτης, και επισκέπτεται τα Χανιά όπου γνωρίστηκε με τον Ελευθέριο Βενιζέλο με τον οποίο θα διατηρήσει φιλική σχέση.

Το 1898 μεταβαίνει στην Αίγυπτο ως μηχανικός στην βρετανική εταιρεία που κατασκεύαζε το φράγμα στο Ασουάν. Εκεί συνεχίζει να μελετά μαθηματικά συγγράμματα, ενώ έκανε και μετρήσεις στην κεντρική είσοδο της πυραμίδας του Χέοπα, τις οποίες και δημοσίευσε. Στην Αίγυπτο αποφάσισε ότι τα Μαθηματικά ήταν η επιστήμη που ασκούσε τη μεγαλύτερη γοητεία και στα 27 του μεταβαίνει στη Γερμανία για να σπουδάσει για δυο χρόνια μαθηματικά.