Περί Ελληνικής Γλώσσης (α΄ μέρος)

Του  Παναγιώτη Θεοδ. Φορτώση

Σε παλαιότερες εποχές ο σπουδαίος ιστορικός Πολύβιος (203 π.Χ -120 π.Χ) συμβούλευε να θυμόμαστε και να μην αφήνουμε στην τύχη τη γλώσσα.  (Εν  καιροίς χαλεποίς μέμνησο της Γλώσσης). Σήμερα, σε δύσκολους καιρούς,  βαρβαρότητας, αφόρητου  πνευματικού εξανδραποδισμού, ανελευθερίας, εξαχρείωσης και βαθύτατης υποκρισίας  συμπεραίνουμε ότι η πολιτισμική μας ταυτότητα και συγκεκριμένα ένα από τα σημαντικότερα συστατικά της που είναι η ελληνική γλώσσα, εδώ και αρκετά χρόνια βάλλεται απ’ όλες τις πλευρές. Η συνεχής υποβάθμισή της δεν γίνεται τυχαία αλλά βάση οργανωμένου σχεδίου, οδηγιών και κατευθύνσεων. Αναφέρω ενδεικτικά ορισμένους  τρόπους που φανερώνουν τις επανειλημμένες  μεθοδεύσεις κατακρεούργησης και περιθωριοποίησης της ελληνικής γλώσσας που σε μεγάλο βαθμό δυστυχώς έχουν υλοποιηθεί.

Λόγος είχε γίνει από πολιτικούς και κρατικοδίαιτους καθηγητές Πανεπιστημίων  για το ενδεχόμενο να συνδυασθεί το ελληνικό με το λατινικό αλφάβητο και να εξετασθεί το θέμα της φωνητικής γραφής. Τα «επιχειρήματα» που επικαλούνταν για την πρώτη πρόταση είναι ότι η δήθεν δυσχέρεια  και για άλλους η αδυναμία του ελληνικού αλφάβητου να προσαρμοσθεί στο διαδίκτυο (ίντερνετ), αλλά και σε άλλους τομείς των σχέσεων της χώρας μας με τον διεθνή περίγυρο. Για τη φωνητική γραφή παραθέτω ορισμένα παραδείγματα νάφτης αντί ναύτης, Εβρόπη αντί Ευρώπη, αφτί αντί αυτί !!!  Η εισαγωγή και επιβολή εδώ και τριάντα σχεδόν χρόνων του μονοτονικού, οι «νέες συνταγές» διδασκαλίας της νεοελληνικής στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση,  καθώς και ο εδώ και πολλά χρόνια χειραγωγημένος τρόπος διδασκαλίας της αρχαίας ελληνικής. Επίσης οι σκόπιμοι βαρβαρισμοί και οι σολοικισμοί στον γραπτό και προφορικό λόγο των ΜΜΕ φθείρουν ανεπανόρθωτα τη γλώσσα μας.  Κερκόπορτα για την άλωσή της ελληνικής είναι η χρήση ξένης ορολογίας, gallop, super-market, debate, έγιναν λέξεις του καθημερινού λεξιλόγιού μας αποκαλύπτοντας έτσι  μια πρωτοφανή ένδεια της πλουσιότερης γλώσσας του κόσμου.

Η ελληνική γλώσσα χαρακτηρίζεται από ορισμένες ιδιότητες που την κάνουν μοναδική παγκοσμίως  και αναμφισβήτητα χαρακτηρίζουν τη ζωντάνια, το κύρος και τη γοητεία της. Σταχυολογώ τις κυριότερες απ’ αυτές.

• Η ελληνική ως ενιαία και αδιάσπαστη είναι η μόνη γλώσσα που μιλιέται τουλάχιστον εδώ και 4000 χρόνια συνεχώς.
• Είναι η μητέρα γλώσσα που τροφοδότησε τις γλώσσες του κόσμου (ελληνική γλωσσική παγκοσμιότητα).
• Χαρακτηρίζεται από σοφία, λακωνισμό και κυριολεξία.
• Μια άλλη ιδιότητα είναι η ικανότητά της να δημιουργεί σύνθετα και έτσι να πολλαπλασιάζεται ο αριθμός των λέξεων.
• Η μαθηματική δομή (λεξαριθμική θεωρία, η χρήση της από τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές). Η ακριβολογία της.
• Το πρωτότυπο αλφάβητό της.
• Η επιστημονικότητά της και η γλωσσική απεικόνιση του αφηρημένου.
• Η ελληνική γλώσσα είναι αυτόφωτη, αυτάρκης και πρωτότυπη.

Το γεγονός ότι η ελληνική γλώσσα κατέχει ξεχωριστή θέση ανάμεσα στις περίπου 2700 γλώσσες του κόσμου σημαίνει πάρα πολλά. Κατεξοχήν καλλιεργημένη επεξεργάστηκε την έκφραση λεπτών και σύνθετων εικόνων που αφορούσαν τις επιστήμες, τη φιλοσοφία και τις τέχνες, τις έννοιες των θεσμών κλπ. Λαμπρό παράδειγμα στη  συνέχεια και στη διατήρησή της αποτελεί σύμφωνα με τον Ελύτη το γεγονός ότι επί εικοσιπέντε αιώνες η ποίηση γραφόταν αδιαλείπτως στην ελληνική. Επίσης δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η διεθνής επιστημονική γλώσσα σχημάτισε και σχηματίζει τους διάφορους επιστημονικούς όρους καταφεύγοντας σε ελληνικές ρίζες, λέξεις ή συστατικά. Οι ευρωπαϊκές και αρκετές από τις υπόλοιπες διεθνείς γλώσσες δανείστηκαν λέξεις και έννοιες μέσα από τα μεγαλειώδη κείμενα του ελληνικού στοχασμού (Όμηρος, Πλάτωνας, Αριστοτέλης, Δημοσθένης κ.α). Μέσα από πατερικά και βυζαντινά κείμενα λέξεις και έννοιες της ελληνικής πέρασαν στον καθημερινό τους λόγο. Λέξεις όπως μέθοδος, οργάνωση, πρόγραμμα, μουσική, μελωδία, δημοκρατία, θέατρο, ιστορία κλπ. Η ελληνική γλώσσα χαρακτηρίζεται από οικουμενικότητα. Τα ανεπανάληπτα σε βάθος, ιδέες, σύλληψη, πλούτο και πρωτοτυπία κείμενα των Ελλήνων στοχαστών επέδρασαν σε όλους τους κατοπινούς πολιτισμούς. Με όχημα τις λέξεις οι ιδέες μεταφέρθηκαν παντού. Άγγιξαν τα θεμέλια και τον τρόπο σκέψης αρκετών λαών φωτίζοντας τις ατραπούς της πολιτιστικής τους πορείας. Ο σύγχρονος άνθρωπος, αναντίρρητα αισθάνεται μια πνευματική συγγένεια με τους Έλληνες. Η γλώσσα μας τον βοήθησε να γίνει κοινωνός του πολιτισμού μας. Από την εποχή του Ομήρου έως τις μέρες μας η ελληνική γλώσσα παρέμεινε και μάχεται να παραμείνει ακέραια, ατόφια, ζωντανή, ενιαία και χρηστική. Ως φορέας πολιτισμού διασώζει εκατοντάδες σπουδαία έργα. Τα διατηρεί αθάνατα από γενεά σε γενεά μεταλαμπαδεύοντας έτσι το υψηλό ελληνικό πνεύμα. Άρα εμείς ως έθνος με τεράστια πολιτισμική κληρονομιά, τον ελληνικό και προφορικό λόγο που διασώθηκε ακέραιος από τα πανάρχαια χρόνια πρέπει να τον κρατήσουμε ως δάδα διαρκώς αναμμένη γιατί μόνο έτσι θα υπάρξει συνέχεια στον ελληνισμό. Σε μια εποχή στείρα σε παραγωγή ποιοτικού πολιτισμού, κυριευμένη από «ομοιομορφία» και υποταγμένη στην παγκοσμιοποίηση, οφείλουμε να διαφυλάξουμε  ως κόρη οφθαλμού τον ελληνικό λόγο και να υπεραμυνόμαστε τη συνέχεια   του  σε όλα τα επίπεδα.

«Όλα γίνονται στην Ελλάδα σαν να μας κινεί θανάσιμο μίσος για τη λαλιά μας. Το κακό είναι τόσο μεγάλο, που μόνο ως φαινόμενο ομαδικής ψυχοθεραπείας θα μπορούσε κανείς να το εξηγήσει… Σα να θέλουμε να ξεκάνουμε με όλα τα μέσα τη γλώσσα μας» Γιώργος Σεφέρης: Δοκιμές Ι. Μακάρι να διαψευστεί πλέον ο ποιητής εφόσον όμως εμείς πρώτα συνειδητοποιήσουμε  το μέγεθος της ευθύνης που μας βαραίνει σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο.