Του Παναγιώτη Θεοδ. Φορτώση
Παρουσιάζω ένα ποίημα του Καβάφη (σεβόμενος τον τρόπο γραφής του), που πιθανόν προβληματίσει κάποιους από εμάς για τον τρόπο ζωής που ακολουθούμε. Ίσως και ν’ αναθεωρήσουμε….
ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΣ Ο ΤΥΑΝΕΥΣ ΕΝ ΡΟΔΩ
Για την αρμόζουσα παίδευσι κι αγωγή
ο Απολλώνιος ομιλούσε μ’ έναν
νέον που έκτιζε πολυτελή
οικίαν εν Ρόδω. «Εγώ δε ες ιερόν»
είπεν ο Τυανεύς στο τέλος «παρελθών
πολλώ αν ήδιον εν αυτώ μικρώ
όντι άγαλμα ελέφαντός τε και χρυσού
ίδοιμι ή εν μεγάλω κεραμεούν τε και φαύλον.»-
Το «κεραμεούν» και «φαύλον», το σιχαμερό:
που κιόλας μερικούς (χωρίς προπόνησι αρκετή)
αγυρτικώς εξαπατά. Το κεραμεούν και φαύλον.
(1925)
[ Ο Απολλώνιος γεννήθηκε στα Τύανα της Καππαδοκίας γύρω στις αρχές του 1ου αιώνα μ.Χ, έζησε μια ζωή περιπλανώμενου φιλόσοφου εμποτισμένου από τις αρχές του νεοπυθαγορισμού σε μια εποχή που παράλληλα με την παιδευτική προσήλωσή της στην κλασική ελληνική πνευματική παράδοση, εκδηλώνει συγχρόνως μια ευαισθησία σε θέματα μυστικισμού και θρησκευτικής θαυματολογίας. Ήταν ένας άνθρωπος που με το λιτό του βίο, τις απόψεις του, την παιδεία του και γενικότερα την στάση του απέναντι στη ζωή προσπάθησε να δημιουργήσει πνευματικούς προβληματισμούς που απέβλεπαν κυρίως στην ηθική αγωγή του ατόμου.]
Στο ποίημα αυτό του Καβάφη (χαρακτηρίζεται ως ιστοριογενές), προβάλλεται η αξία της ηθικής και πνευματικής καλλιέργειας του ατόμου. Ό άνθρωπος πρέπει να φροντίζει για την απόκτηση ευρύτερης παιδείας και για την ουσιαστική άσκηση της ψυχής του μέσω της ηθικής αγωγής παραμερίζοντας την εξάρτησή του από τα υλικά αγαθά. Ο νέος του ποιήματος δίνει την εντύπωση του κενόδοξου και ματαιόδοξου ανθρώπου δίχως αξίες και αρχές, έρμαιο των υλικών απολαύσεων, χωρίς παιδεία. Ο Απολλώνιος σωστά τον παρομοιάζει με άγαλμα πήλινο και ευτελές, «κεραμεούν τε και φαύλον», τονίζοντας την απαίδευτη και άξεστη ψυχή του. Το χρυσελεφάντινο και το πήλινο άγαλμα εννοούνται ως σύμβολα των καλλιεργημένων και απαίδευτων ανθρώπων αντίστοιχα. Οι υλικές απολαύσεις δεν ενδιαφέρουν τον Απολλώνιο. Μένει μακριά από τον εγωιστικό επιδεικτισμό, την κενοδοξία και τη φαυλότητα. Πιστεύει πως όλα αυτά δηλητηριάζουν την ανθρώπινη ψυχή και την αποπροσανατολίζουν από το στόχο της. Τα ψυχικά χαρίσματα και η παιδεία υπερτερούν του πλούτου. Θεωρεί ότι ο άνθρωπος πρέπει να εκτιμείται περισσότερο για αυτό που είναι ως προσωπικότητα παρά για τα υπάρχοντά του.
Filed under: Λογοτεχνία-Ποίηση | Tagged: Απολλώνιος,Καβάφης | Leave a comment »