Πτυχιούχοι με προσόντα: Το νέο ελληνικό μεταναστευτικό κύμα.

Το πρόβλημα της φυγής πτυχιούχων στο εξωτερικό δεν είναι τωρινό φαινόμενο,  είναι σε όλους μας γνωστό και τους λόγους λίγο πολύ τους αντιλαμβανόμαστε. Ποιες είναι όμως οι ακριβείς του διαστάσεις;  πόσο θα ενταθεί το φαινόμενο αυτό τα χρόνια που έρχονται με την οικονομική ύφεση που βιώνουμε και τι πρέπει να γίνει για να αναστραφεί αυτό το ρεύμα; Αποκαλυπτικό είναι το άρθρο που παρουσιάζει έρευνα του Πανεπιστημίου Μακεδονίας με επιστημονικό υπεύθυνο τον οικονομικό γεωγράφο, Λόη Λαμπριανίδη και δημοσιεύεται στην «Ελευθεροτυπία», από το οποίο επέλεξα κάποιες παραγράφους.

«Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα από την Ερευνητική Μονάδα Περιφερειακής Ανάπτυξης και Πολιτικής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, προκύπτει ότι από τους Έλληνες πτυχιούχους ΑΕΙ που εργάστηκαν στο εξωτερικό, τα τελευταία χρόνια, το 15,9% επέστρεψε στην Ελλάδα, ενώ το 84,1% προτίμησε να μείνει στο εξωτερικό.

«Διαρροή» εγκεφάλων. «Στη χώρα υπάρχει πολλαπλή έκφραση του φαινόμενου brain drain (διαρροή εγκεφάλων). Μέχρι τώρα είχαμε φοιτητές που σπούδαζαν στο εξωτερικό και στη συνέχεια έμεναν εκεί για να εργαστούν. Επίσης, είχαμε επιστήμονες που κάποια στιγμή έφευγαν. Σήμερα πέρα από αυτά που συνεχίζουν να συμβαίνουν, φεύγουν πλέον και απόφοιτοι ελληνικών πανεπιστημίων, με το που ολοκληρώνουν τον κύκλο σπουδών τους στην Ελλάδα.

Σύμφωνα με την έρευνα πάντως, η διαρροή δεν είναι αποτέλεσμα υπερπροσφοράς πτυχιούχων στην Ελλάδα, όπως πιστεύουν πολλοί, αλλά «της χαμηλής ζήτησης για επιστημονικό προσωπικό στην ελληνική αγορά εργασίας». Αποτέλεσμα είναι αυτή τη στιγμή η Ελλάδα να διαθέτει το μεγαλύτερο ποσοστό, περίπου 30%, άνεργων πτυχιούχων στην ΕΕ».

Ποιοι είναι αυτοί που φεύγουν; Οι νέοι επιστήμονες που δοκιμάζουν την τύχη τους στο εξωτερικό ανήκουν συνήθως στην κατηγορία των αποφοίτων με τα περισσότερα προσόντα (γλώσσες, μεταπτυχιακά). Σύμφωνα με την έρευνα, το 73% από αυτούς έχει μεταπτυχιακό τίτλο, το 51,2% έχει διδακτορικό, ενώ το 41% έχει σπουδάσει στα 100 καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου.

Ενα σημαντικό εύρημα της έρευνας είναι ότι περίπου το 70%, πριν εργαστεί στο εξωτερικό, δεν επιχείρησε καν να αναζητήσει εργασία στην Ελλάδα.

Ποια είναι όμως η βασική αιτία για την ελληνική διαρροή εγκεφάλων; «Η βασική αιτία είναι ότι η Ελλάδα δεν έχει μετακινηθεί στην αλυσίδα παραγωγής της αξίας, ώστε να παράγει πιο σύνθετα προϊόντα και υπηρεσίες. Έτσι, υπάρχει περιορισμένη ζήτηση για πτυχιούχους και συνεπώς η διαρροή εγκεφάλων δεν είναι απόρροια της υπερπροσφοράς πτυχιούχων. Παρ’ όλο ότι στη χώρα μας ο αριθμός των πτυχιούχων αυξάνεται τα τελευταία χρόνια, εξακολουθεί να είναι μικρότερος αναλογικά με τον πληθυσμό, σε σχέση με άλλες αναπτυγμένες χώρες» εξηγεί ο επιστημονικός υπεύθυνος της έρευνας Λόης Λαμπριανίδης.

«Καλύτερες προοπτικές επαγγελματικής εξέλιξης» είναι την ίδια ώρα η απάντηση όσων Ελλήνων πτυχιούχων επιλέγουν να φύγουν στο εξωτερικό. Η αξιοκρατία στον εργασιακό χώρο, οι οικονομικές απολαβές, το ενδιαφέρον για την εργασία και η απόκτηση περισσότερων και εξειδικευμένων γνώσεων είναι οι λόγοι που ακολουθούν.

«Απαιτείται αξιοποίηση του ανθρώπινου προσωπικού». «Η περίοδος κρίσης την οποία ζούμε, ίσως αποτελεί μία ευκαιρία να ξανασκεφτούμε τις καίριες συντεταγμένες της αναπτυξιακής μας πορείας και κυρίως ποιο ρόλο θα θέλαμε στον διεθνή καταμερισμό εργασίας, ώστε να δημιουργήσουμε συγκριτικά πλεονεκτήματα» αναφέρει ο καθηγητής Λόης Λαμπριανίδης. «Θα πρέπει να υπάρξει στροφή της οικονομίας στην παραγωγή πιο σύνθετων προϊόντων και υπηρεσιών, που θα βάλει τη χώρα σε καλύτερη θέση στο διεθνή ανταγωνισμό και θα αξιοποιήσει παραγωγικά το ανθρώπινο δυναμικό της. Μόνο μια τέτοια στροφή θα συντελέσει στην εξομάλυνση προσφοράς και ζήτησης στην αγορά εργασίας των πτυχιούχων στην Ελλάδα και θα μειώσει τη διαρροή εγκεφάλων»».